فیبریلاسیون بطنی مشکلی در ریتم قلب است و زمانی رخ میدهد که ضربان قلب با سرعت و ضربه های الکتریکی نامنظم بتپد. این موضوع باعث میشود به جای پمپاژ خون، انقباض همزمان در اکثر نواحی بطن رخ دهد. گاهی با بروز حمله قلبی، فشار خون بسیار افت پیدا میکند و این امر منجربه قطع جریان خون به اندام های حیاتی میگردد.

فیبریلاسیون بطنی چیست؟

این عارضه یک مورد اورژانسی است که نیازمند بررسی های پزشکی فوری است چراکه می تواند منجربه مرگ یک فرد در عرض چند ثانیه شود. این وضعیت، رایج ترین علت مرگ ناگهانی قلبی است. درمان اورژانسی این وضعیت شامل احیای قلبی ریوی (CPR) و شوک قلبی با استفاده از ابزاری بنام دفیبریلاتور (الکتروشوک) میباشد.
درمان برای کسانی که در معرض خطر فیبریلاسیون قلبی قرار دارند شامل داروها و دستگاه های قابل کاشت است که میتوانند ریتم طبیعی قلب را بازگردانند.

علائم فیبریلاسیون بطنی

۱. مهمترین علامت از دست دادن هوشیاری است.

۲. در وضعیتی که ضربان قلب بسيار تند و سريع باشد (تاکیکاردی بطنی) نیز فیبریلاسیون قلب می‌تواند رخ دهد. علائم و نشانه های تاکی کاردی بطنی عبارتند از:

• درد قفسه سینه
• ضربان سریع قلب
• سرگیجه
• حالت تهوع
• تنگی نفس
• از دست دادن هوشیاری

توجه: در صورت بروز هریک از علائم در خود یا دیگران سریعاً:

– با اورژانس تماس بگیرید

– چنانچه فرد بیهوش است، نبض او را بررسی کنید.

– اگر فرد نبض ندارد، تا رسیدن اورژانس و انجام شوک، احیای قلبی ریوی انجام دهید تا جریان خون به اندام ها حفظ شود. برای این کار، قفسه سینه فرد را محکم و با سرعت فشار دهید.

جهت اطمینان از بروز فیبریلاسیون بطنی باید ضربان قلب را از حیث نرمال بودن بررسی کرد.

علت فیبریلاسیون بطنی چیست؟

علت اصلی این ناهنجاری هنوز ناشناخته است ولی رایج ترین علت این وضعیت، بروز مشکلی در ضربه های الکتریکی است که بعد از اولین حمله قلبی یا مشکلاتی ناشی از بروز زخم در بافت عضلانی قلب در اثر حمله قلبی سابق به قلب ارسال میشوند.
در برخی موارد فیبریلاسیون بطنی در اثر ضربان سریع قلب (تاکی کاردی بطنی) به وجود می آید. این ضربان نامنظم قلب بر اثر ضربه های الکتریکی غیر طبیعی بطن بوجود می آید.

عوامل خطرزا در ابتلا به فیبریلاسیون قلبی

• سابقه قبلی فیبریلاسیون بطنی
• سابقه حمله قلبی
• نقص مادرزادی قلبی
• مشکل عضلات قلب (کاردیومیوپاتی)
• صدمات و جراحات وارده به عضله قلب مانند برق گرفتگی
• مصرف مواد مخدر مانند کوکایین یا شیشه
• اختلالات الکترولیتی

تشخیص فیبریلاسیون بطنی

تشخیص این فیبریلاسیون با انجام آزمایشات زیر امکان پذیر است:

• نوار قلب (ECG)
• آزمایش خون
• رادیوگرافی از قفسه سینه
• اکوکاردیوم
• کاتتریزاسیون عروق کرونر (آنژیوگرافی)
• سی تی اسکن و ام ار ای

همیشه فیبریلاسیون بطنی در وضعیت اورژانسی تشخیص داده میشود. پزشکان همیشه از روش های زیر متوجه بروز فیبریلاسیون بطنی در فرد خواهند شد:

بررسی قلب

در این روش، با استفاده از بررسی تکانه های الکتریکی، وجود ضربان های نامنظم قلب یا عدم وجود آن مشخص خواهد شد.

بررسی نبض

در فیبریلاسیون بطنی، نبض وجود ندارد.

درمان فیبریلاسیون بطنی

در درمان اورژانسی، تاکید بر برگرداندن سریع جریان خون به بدن جهت جلوگیری از آسیب های مغزی و سایر اندام ها است. بعد از بازگشت جریان خون به قلب، در صورت لزوم دکتر گزینه های درمانی را جهت پیشگیری از بروز مجدد فیبریلاسیون قلبی در آینده، توصیه خواهد کرد:

• مصرف داروهای ضد آریتمی به مدت طولانی
• کاشت دفیبریلاتور کاردیو ورتر
• آنژیوپلاستی عروق کرونر و قرار دادن فنر
• عمل جراحی بای پس عروق کرونر

مطالب مرتبط:

افتادگی دریچه میترال چیست؟

دکتر سپیده پزشکی، متخصص قلب و عروق و فلوشیپ بیماری‌های مادرزادی از سوئيس