کاردیومیوپاتی چیست؟ کاردیومیوپاتی به انواع بیماری های عضله ای قلب گفته می‌شود. این بیماری‌ها می‌توانند به دلایل متفاوتی ایجاد شوند و علائم، نشانه‌ها و درمان‌های متفاوتی داشته باشند. در افرادی که به کاردیومیوپاتی مبتلا هستند، ماهیچه قلبی بزرگ، ضخیم یا صلب می‌شود. همچنین در موارد نادر، بافت ماهیچه قلب به بافت زخم تغییر شکل می‌دهد.

عوارض کاردیومیوپاتی

با وخیم‌تر شدن کاردیومیوپاتی، قلب ضعیف‌تر می‌شود. بدین ترتیب توانایی قلب برای پمپاژ خون در سراسر بدن تضعیف می‌شود و قلب نمی‌تواند ریتم طبیعی خود را حفظ کند. این موضوع می‌تواند به نارسایی قلبی یا ضربان قلب نامنظم تبدیل شود، بیماری‌ای که با عنوان آریتمی‌ شناخته می‌شود. در این دست بیماری‌ها، نارسایی قلبی می‌تواند باعث جمع شدن آب در شش‌ها، مچ‌ها، پا یا شکم شود. ضعیف شدن قلب می‌تواند مشکلات دیگری نیز به همراه داشته باشد، مسائلی مانند مشکلات دریچه قلب نیز ممکن است به دلیل کاردیومیوپاتی ایجاد شوند.

انواع کاردیومیوپاتی

• کاردیومیوپاتی هایپرتروفیک
• کاردیومیوپاتی اتساعی
• کاردیومیوپاتی محدود کننده (محدود کننده عضلات قلب)
• دیسپلازی بطن راست آریتموژنیک
• انواع کاردیومیوپاتی‌های طبقه بندی نشده

کاردیومیوپاتی هایپرتروفیک

این نوع بیماری عضله ای قلب مشکل بسیار شایعی است و می‌تواند افراد را در سن‌های متفاوتی تحت تاثیر قرار دهد. کاردیومیوپاتی هایپرتروفیک در زنان و مردان به یک میزان شایع است و از هر پانصد نفر یک نفر به این بیماری مبتلا می‌شود. نوع هایپرتروفیک زمانی رخ می‌دهد که ماهیچه قلب بدون هیچ دلیل مشخصی بزرگ و ضخیم ‌شود.

کاردیومیوپاتی اتساعی

 بیماری عضله ای قلب اتساعی زمانی به وجود می‌آید که بطن‌ها بزرگ و ضعیف می‌شوند. این بیماری معمولا در بطن چپ شروع می‌شود و در گذر زمان می‌تواند بطن راست را نیز درگیر کند. در زمان ابتلا به این بیماری دریچه‌های تضعیف شده قلب نمی توانند به خوبی به پمپاژ خون بپردازند، موضوعی که سبب می‌شود ماهیچه قلب مجبور شود با تقلای زیادی به کار خود ادامه دهد. بدین شکل و با گذر زمان، قلب قابلیت خود برای پمپاژ موثر را از دست می‌دهد. نوع اتساعی می‌تواند به نارسایی قلبی، بیماری‌های دریچه قلب، ضربان قلب نامنظم و لخته‌های خونی در قلب منجر شود.

کاردیومیوپاتی محدود کننده (محدود کننده عضلات قلب)

 بیماری عضله ای قلب محدود کننده زمانی به وجود می‌آید که بطن‌ها بیش از حد سفت و صلب می‌شوند ولی دیواره‌های قلب به طور هم زمان ضخیم نمی شوند. در نتیجه، بطن‌ها نمی توانند استراحت کنند و با اندازه غیرطبیعی از خون پر می‌شوند. با پیشرفت این بیماری، بطن‌ها نمی توانند به خوبی به پمپاژ خون بپردازند و عملکرد ماهیچه قلب تضعیف می‌شود. در گذر زمان، نوع محدود کننده  بیماری عضله ای قلب می‌تواند به ایجاد نارسایی قلبی و مشکلات دریچه قلب منجر شود.

دیسپلازی بطن راست آریتموژنیک

دیسپلازی بطن راست آریتموژنیک نوعی نادری از  بیماری عضله ای قلب محسوب می‌شود که با جایگزین شدن بافت ماهیچه ای بطن راست با بافت فیبر یا چربی رخ می‌دهد. این موضوع می‌تواند به اختلال در سیگنال‌های الکتریکی قلب بیانجامد و بدین ترتیب بیمار را به آریتمی مبتلا کند. دیسپلازی بطن راست آریتموژنیک معمولا در نوجوانان یا جوانان اتفاق می‌افتد و می‌تواند باعث ایست قلبی ناگهانی در ورزشکاران شود.

دیسپلازی بطن راست آریتموژنیک با نام‌های دیگری نیز شناخته می‌شود، این اسامی عبارتند از:

• کاردیومیوپاتی بطن راست آریتموژنیک
• کاردیومیوپاتی بطن راست
• دیسپلازی بطن راست

انواع  بیماری عضله ای قلب طبقه بندی نشده

انواع دیگر کاردیومیوپاتی در این دسته جای می‌گیرند و می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• کاردیومیوپاتی بطن چپ، زمانی رخ می‌دهد که بطن چپ ترابکولاسیون دارد و مسیرهای ماهیچه ای به طور متفاوتی شکل گرفته اند.
• کاردیومیوپاتی تاکوتسوبو یا سندرم قلب شکسته نیز زمانی رخ می‌دهد که استرس شدید باعث نارسایی ماهیچه قلب می‌شود. این بیماری به عنوان یکی از اختلالات نادر شناخته می‌شود و در بیماران زن میانسال (پس از دوران یائسگی) به میزان بیشتری مشاهده می‌شود.

کاردیومیوپاتی بارداری

 بیماری عضله ای قلب حین بارداری (PPCM)، که با عنوان کاردیومیوپاتی پره پارتوم نیز شناخته می‌شود شکلی غیرشایع از نارسایی قلبی است که در ماه آخر بارداری یا پنج ماه پس از آن رخ می‌دهد. این بیماری درصد خون تخلیه شده از بطن چپ با هر بار انقباض را کاهش می‌دهد.

کاردیومیوپاتی دیابتی

بیماران مبتلا به دیابت نوع یک یا دو در معرض ریسک بالای  بیماریهای عضله ای قلب و نارسایی قلبی هستند و این مشکل علت اصلی مرگ این بیماران محسوب می‌شود. کاردیومیوپاتی در بیماران دیابتی به دسته‌ای از مسائل نظیر کاهش انطباق دیاستولیک، فیبروز بینابینی و ‌هایپرتروفی میوسیت مربوط می‌شود.

علت ابتلا به کاردیومیوپاتی

 بیماریهای عضله ای قلب می‌تواند اکتسابی و یا ارثی باشد. اکتسابی یعنی این که بیمار از ابتدا با این بیماری متولد نشده باشد، اما به واسطه بیماری‌ها یا عوامل دیگر به آن مبتلا گردد. ارثی نیز به این معنی است که والدین ژن مربوط به این بیماری را به فرد منتقل کرده اند.

تشخیص کاردیومیوپاتی

پزشکان می‌توانند بیماریهای عضله ای قلب را با کمک سابقه خانوادگی یا پزشکی، بررسی بالینی و نتایج آزمایش تشخیص دهند.

درمان بیماریهای عضله ای قلب

افرادی که به  بیماری عضله ای قلب مبتلا هستند ولی بیماری آنها هیچ نشانه یا علامتی به همراه ندارد ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند. گاهی اوقات کاردیومیوپاتی اتساعی (که به طور ناگهانی ایجاد می‌شود) می‌تواند خود به خود برطرف شود.

باقی بیمارانی که به کاردیومیوپاتی مبتلا هستند به طور قطع نیازمند درمان هستند و باید به بهترین متخصص قلب در تهران مراجعه کنند.. برای انواع مختلف  بیماریهای عضله ای قلب درمان‌های متفاوتی وجود دارند. همچنین درمان‌هایی که به بیمار پیشنهاد می‌شوند بسته به شدت علائم و مشکلات ناشی از بیماری، سن بیمار و سلامت کلی وی تغییر می‌کنند. به طور معمول یک یا چند مورد از درمان‌های زیر برای بیماران توصیه می‌شود:

• تغییرات سبک زندگی مناسب برای سلامت قلب
• درمان‌های دارویی
• روال‌های غیرجراحی
• عمل جراحی و قرار دادن دستگاه

تغییرات سبک زندگی مناسب برای سلامت قلب

به طور معمول پزشکان به بیماران مشکلات عضله ای قلب تغییراتی در سبک زندگی پیشنهاد می‌کنند، تا بدین ترتیب موقعیت‌هایی که موجب بیماری می‌شوند مدیریت شوند:

• خورد و خوراک مناسب برای سلامت قلب
• هدف گذاری برای دست یابی به وزن مطلوب
• مدیریت استرس
• فعالیت بدنی
• ترک سیگار

درمان‌های دارویی

داروهای بسیاری وجود دارند که برای درمان بیماریهای عضله ای قلب مورد استفاده قرار می‌گیرند. پزشک می‌تواند داروهایی را برای حل مشکلات زیر تجویز کند:

• داروهایی که به تعادل الکترولیت‌ها در بدن کمک می‌کنند.
• به حفظ ریتم طبیعی ضربان قلب کمک می‌کنند.
• باعث کاهش فشار خون می‌شوند.
• از تشکیل لخته‌های خون جلوگیری می‌کنند.
• موجب کاهش التهاب می‌شوند.
• سدیم اضافی بدن را حذف می‌کنند.
• تپش قلب را آرام می‌کنند.

روال‌های غیرجراحی

پزشکان می‌توانند برای درمان کاردیومیوپاتی از یکی از روال‌های درمانی غیر جراحی با نام ابلیشن سپتوم الکل استفاده کنند. در این روش درمانی، پزشک اتانول را از طریق لوله به شریان کوچکی تزریق می‌کند که خون ناحیه ضخیم شده از ماهیچه قلب را تامین می‌کند. الکل سلول‌های این ناحیه را از بین می‌برد و بافت ضخیم شده تا حد زیادی کوچک می‌شود تا به اندازه طبیعی خود نزدیک شود. این روال درمانی به خون اجازه می‌دهد به طور آزادانه در بطن جریان پیدا کند و بدین ترتیب علائم بیماری بهبود پیدا می‌کند.

عمل جراحی و قرار دادن دستگاه

میکتومی سپتوم

میکتومی سپتوم نوعی عمل جراحی قلب باز محسوب می‌شود که برای درمان کاردیومیوپاتی هایپرتروفیک شدید  به کار می‌رود. این عمل جراحی به طور معمول برای افراد جوانی استفاده می‌شود که دارو نمی تواند به رفع مشکلات آنها کمک کند.

قرار دادن دستگاه با عمل جراحی

جراحان می‌توانند چندین نوع دستگاه را در قلب قرار دهند و بدین ترتیب عملکرد قلب را بهبود دهند. بعضی از این دستگاه‌ها عبارتند از:

• دستگاه تنظیم کننده قلبی (CRT)
• کاردیوورتر-دفیبریلاتور قابل کاشت (ICD)
• دستگاه تقویت کننده بطن چپ (LVAD)
• ضربان ساز

پیوند قلب

در این شرایط، جراح قلب فرد بیمار را با قلب سالم یک اهدا کننده تازه فوت شده تعویض می‌کند. پیوند قلب آخرین اقدامی است که بیماران دچار نارسایی قلبی پیشرفته قادر به استفاده از آن هستند. منظور از پیشرفته مواردی است که تمامی روش‌های درمانی دیگر قادر به کمک به بیمار نیستند.

دکتر سپیده پزشکی، متخصص قلب و عروق و فلوشیپ بیماری‌های مادرزادی از سوئیس