فهرست موضوعات
بیماری ایسکمیک قلبی زمانی رخ می‌دهد که شریان‌های قلب نمی‌توانند خون اکسیژن دار کافی را به قلب منتقل کنند.
ایسکمیک قلبی چیست؟
بیماری ایسکمیک قلبی که با نام‌های بیماری عروق کرونر، بیماری قلبی کرونری، بیماری میکرو عروقی کرونر نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون به قلب شما کاهش یابد، این موضوع مانع از دریافت اکسیژن کافی در ماهیچه قلب می‌شود. کاهش جریان خون، معمولاً نتیجه انسداد جزئی یا کامل شریان‌های قلب شما (عروق کرونر) است.
این مسئله باعث کاهش توانایی ماهیچه قلب در پمپاژ خون می‌شود. انسداد ناگهانی و شدید یکی از شریان‌های قلب می‌تواند منجر به حمله قلبی شود. بیماری ایسکمیک قلب همچنین می‌تواند باعث ایجاد ریتم قلبی غیر عادی خطرناک شود.
علت ایسکمیک قلبی
ایسکمی میوکارد هنگامی اتفاق می‌افتد که جریان خون از طریق یک یا چند شریان کرونر شما کاهش یابد. جریان خون پایین میزان اکسیژن خون دریافتی در ماهیچه قلب شما را کاهش می‌دهد.
شرایطی که می‌توانند باعث ایسکمی میوکارد شوند شامل موارد زیر هستند:
بیماری عروق کرونر (آترواسکلروز)
پلاک‌هایی که بیشتر از کلسترول ساخته شده اند، بر روی دیواره‌های شریان شما ایجاد می‌شوند و جریان خون را محدود می‌کنند. آترواسکلروز شایعترین علت ایسکمی میوکارد است.
لخته خون
پلاک‌هایی که در آترواسکلروز ایجاد می‌شوند می‌توانند پارگی‌هایی را در مسیر خود ایجاد کنند و در نتیجه باعث لخته شدن خون شوند. لخته ممکن است شریان را مسدود کرده و منجر به ایسکمی ناگهانی و شدید میوکارد شود و در نتیجه حمله قلبی اتفاق بیافتد.
اسپاسم عروق کرونر
سفت شدن موقت ماهیچه‌ها در دیواره شریان می‌تواند به طور خلاصه موجب کاهش جریان خون شود یا حتی جریان خون در بخشی از ماهیچه قلب را متوقف کند. این مسئله یکی از علت‌های غیر معمول ایسکمی میوکارد است.
علائم بیماری ایسکمیک قلب
علائم بیماری ایسکمی قلب ممکن است با وجود نوع یکسان از بیماری قلبی ایسکمیک از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. با این حال، از آنجایی که بسیاری از افراد هیچ علائمی ندارند، عده زیادی، تا زمانی که عوارضی مانند حمله قلبی یا ایست قلبی ناگهانی را تجربه کنند، متوجه ابتلا به بیماری ایسکمیک قلبی نمی‌شوند.
این بیماری به طور معمول علائمی نظیر موارد زیر را در بدن افراد ایجاد می‌کند:
- آنژین که در حین انجام فعالیت بدنی می‌تواند مانند فشار، له شدگی، سوزش یا سفتی باشد
- عرق سرد
- سرگیجه
- احساس سبک بودن سر
- حالت تهوع یا احساس سوء هاضمه
- گردن درد
- تنگی نفس، خصوصا در زمان فعالیت
- اختلالات خواب
- ضعف
- اضطراب یا عصبی بودن
شدت این علائم می‌تواند در بیماران مختلف، متفاوت باشد. این علائم می‌توانند با روی هم جمع شدن پلاک‌ها و باریک شدن عروق کرونری شدیدتر شوند.
عوارض ابتلا به ایسکمیک قلب
بیماری ایسکمی قلب می‌تواند عوارض جدی زیر را برای بیمار به همراه داشته باشد:
- سندرم حاد عروق کرونر، از جمله آنژین یا حمله قلبی
- آریتمی
- شوک کاردیوژنیک
- نارسایی قلبی
- سکته مغزی
- ایست قلبی ناگهانی
تشخیص ایسکمیک قلبی
برای تشخیص این بیماری پزشک سؤالاتی در مورد تاریخچه پزشکی فرد از وی می‌پرسد، همچنین به انجام معاینه بدنی و دستور آزمایشات معمول خون می‌پردازد. پزشک ممکن است یک یا چند آزمایش تشخیصی را نیز پیشنهاد دهد، موارد بعدی آزمایشاتی هستند که به طور معمول تجویز می‌شوند:
الکتروکاردیوگرام (ECG)
الکتروکاردیوگرام به ثبت اطلاعات سیگنال‌های الکتریکی در هنگام عبور از قلب فرد می‌پردازد. نوار قلب می‌تواند شواهدی از حمله قلبی قبلی یا بیماری در حال پیشرفت را نشان دهد.
اکوکاردیوگرام
اکوکاردیوگرام از امواج صوتی استفاده می‌کند تا بدین وسیله تصاویری از قلب شما تهیه کند. در زمان اکوکاردیوگرام، پزشک شما می‌تواند مشخص کند که آیا تمام قسمت‌های دیواره قلب به طور عادی در فعالیت پمپاژ قلب شما نقش دارند یا مشکلاتی در این بخش‌ها وجود دارد.
بخش‌هایی که ضعیف حرکت می‌کنند ممکن است در اثر حمله قلبی آسیب دیده باشند یا اکسیژن کمی دریافت کنند. این موضوع می‌تواند نشان دهنده بیماری عروق کرونر یا بیماری‌های دیگر باشد.
تست استرس
اگر علائم و نشانه‌های شما بیشتر در حین ورزش رخ می‌دهند، پزشک ممکن است از شما بخواهد در طول ECG بر روی تردمیل راه بروید یا دوچرخه ثابت را سوار شوید. این آزمایش به عنوان تست ورزش یا تست استرس ورزش شناخته می‌شود.
کاتتریزاسیون قلبی و آنژیوگرام
برای مشاهده جریان خون در درون قلب، پزشک ممکن است یک رنگ خاص را به عروق کرونر شما تزریق کند. این رنگ از طریق یک لوله طولانی، نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) که از طریق شریان، معمولاً در پا، به شریان‌های قلب وارد می‌شود، به شریان‌های قلب شما تزریق می‌شود.
اسکن قلب
فناوری‌های توموگرافی کامپیوتری (CT) می‌توانند به پزشک شما کمک کنند تا رسوبات کلسیم موجود در شریان‌های شما را ببیند، رسوباتی که می‌تواند شریانها را باریک کنند. اگر مقدار قابل توجهی کلسیم کشف شود، ابتلا به بیماری شریان کرونر محتمل است.
درمان ایسکمی قلب
هدف از درمان ایسکمی میوکارد، بهبود جریان خون به عضله قلب است. بسته به شدت وضعیت بیمار، متخصص قلب در تهران ممکن است دارو، عمل جراحی یا هر دو روش را توصیه کند.
درمان دارویی ایسکمیک قلبی
آسپرین
مصرف روزانه آسپرین یا رقیق کننده‌های خون دیگر می‌تواند خطر لخته شدن خون را کاهش دهد، موضوعی که می‌تواند به جلوگیری از انسداد عروق کرونر کمک کند.
نیتراتها
این داروها شریانها را گشاد می‌کنند و جریان خون به درون و بیرون قلب شما را بهبود می‌بخشند. جریان خون بهتر به این معنی است که قلب شما لازم نیست به سختی فعالیت کند.
مسدود کننده‌های بتا
این داروها به شل شدن عضله قلب، کاهش سرعت ضربان قلب و کاهش فشار خون کمک می‌کنند تا خون راحت تر به قلب شما جریان پیدا کند.
مسدود کننده‌های کانال کلسیم
این داروها رگ‌های خونی را شل و گشاد می‌کنند و جریان خون را در قلب شما افزایش می‌دهند. مسدود کننده‌های کانال کلسیم همچنین نبض شما را کند می‌کنند و بار کار روی قلب را کاهش می‌دهند.
داروهای کاهش دهنده کلسترول
این داروها ماده اصلی ای را که در شریان‌های کرونری رسوب می‌کند، کاهش می‌دهند.
مهار کننده‌های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتانسین (ACE)
این داروها به آرامش عروق خونی و کاهش فشار خون کمک می‌کنند.
رانولازین (رانکسا)
این دارو به آسودگی شریان‌های کرونر کمک می‌کند تا آنژین را کاهش دهد. رانولازین ممکن است به همراه داروهای دیگر آنژین، مانند مسدود کننده‌های کانال کلسیم، مسدود کننده‌های بتا یا نیتراتها تجویز شود.
عمل‌های جراحی برای درمان ایسکمیک قلبی
گاهی درمان‌های تهاجمی تری برای بهبود جریان خون مورد نیاز خواهند بود. عمل‌های جراحی بعضی از این دست درمان‌ها هستند و بعضی از عمل‌های مورد استفاده برای این بیماری عبارتند از:
آنژیوپلاستی و استنت گذاری
یک لوله باریک و طولانی (کاتتر) در قسمت نازک شده شریان شما وارد می‌شود. یک سیم با یک بادکنک از طریق این لوله به قسمت باریک وارد می‌شود و برای بزرگتر شدن شریان متورم می‌شود. معمولاً برای باز نگه داشتن شریان، یک مش سیم پیچ (استنت) در محل رگ باقی گذاشته می‌شود.
جراحی بای پس عروق کرونر
جراح از عروق قسمت دیگری از بدن برای ایجاد پیوند استفاده می‌کند، عملی که اجازه می‌دهد خون در اطراف شریان کرونر مسدود یا باریک شده جریان پیدا کند. این نوع جراحی قلب باز معمولاً فقط برای افرادی انجام می‌شود که چندین عروق کرونر باریک دارند.
افزایش فشار بیرونی
اگر سایر روش‌های درمانی مؤثر نباشند ممکن است این درمان غیر تهاجمی سرپایی توصیه شود.
درمان‌های خانگی و تغییرات لازم در سبک زندگی
تغییرات سبک زندگی بخش مهمی از درمان ایسکمیک قلبی محسوب می‌شوند. برای دنبال کردن سبک زندگی دوست دار قلب می‌توان نکات زیر را پیروی نمود:
سیگار را ترک کنید
با پزشک خود در مورد راه‌های ترک سیگار مشورت کنید. همچنین از دودخور شدن در کنار سیگاری‌های دیگر پرهیز کنید؛
شرایط بیماری‌های دیگر خود را مدیریت کنید
به درمان بیماری‌ها یا مشکلاتی بپردازید که می‌تواند خطر ایسکمیک میوکارد را در شما افزایش دهند، مواردی مانند دیابت، فشار خون بالا و کلسترول خون بالا این خطر را افزایش می‌دهند.
از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنید
از چربی‌های اشباع شده پرهیز کنید و مقادیر زیادی از غلات کامل، میوه‌ها و سبزیجات مصرف کنید.
ورزش کنید
با پزشک خود در مورد شروع یک برنامه ورزشی ایمن مشورت کنید تا بدین ترتیب بتوانید جریان خون به قلب خود را بهبود دهید.
وزن سالم خود را حفظ کنید
اگر اضافه وزن دارید، در مورد گزینه‌های کاهش وزن با پزشک خود مشورت کنید.
استرس را کاهش دهید
برای مدیریت استرس، تکنیک‌های مدیریت استرس نظیر تکنیک آرامش عضلانی و تنفس عمیق را استفاده کنید.
به این نکته توجه کنید که به طور منظم به انجام چک آپ بپردازید. بعضی از عوامل خطر ساز اصلی ایسکمی میوکارد (کلسترول، فشار خون بالا و قند بالا)، در مراحل اولیه هیچ علائمی ندارند. تشخیص سریع و درمان به موقع می‌تواند سلامت قلب برای کل زندگی را تضمین کند.
دکتر سپیده پزشکی، متخصص قلب و عروق و فلوشیپ بیماری‌های مادرزادی