عمل تعویض و جراحی دریچه میترال ممکن است برای درمان بیماری های بازگشت خون در دریچه میترال (نارسایی دریچه میترال) یا تنگی دریچه میترال نیاز باشد. تعویض دریچه میترال به طور معمول به صورت عمل باز انجام می شود. عمل های جراحی کمتر تهاجمی نیز می توانند در بعضی موارد به کار برده شوند. این متن به شرح عمل جراحی باز می پردازد.

جراحی دریچه قلب چیست؟

در زمان جراحی دریچه قلب، شما در معرض بیهوشی عمومی (کامل) قرار می گیرید و به طور کامل بیهوش می شوید. پزشک به ایجاد یک برش کامل در قفسه سینه شما می پردازد. در زمان جراحی، شما درون یک ماشین قلبی ریوی قرار می گیرید. خون، خارج از بدن جریان می یابد و اکسیژن با استفاده از ماشین قلبی ریوی (بای پس قلبی ریوی) به جریان خون اضافه می شود.
در زمان جراحی، پزشک برای محافظت از ماهیچه های قلب، برای کاهش تپش یا توقف آن قلب را خنک می کند. در این زمان دریچه میترال آسیب دیده برداشته می شود و با یک دریچه قلب مصنوعی جایگزین می شود. دریچه آسیب دیده بریده می شود و دریچه جدید به جای آن دوخته می شود.

توجه: پیش از انجام جراحی تعویض دریچه میترال، شما و پزشک خود باید در مورد دریچه مناسب برای قلب شما تصمیم بگیرید.

چرا جراحی دریچه قلب انجام می شود؟

برای دو بیماری تنگی دریچه قلب و نارسایی دریچه میترال، عمل بازسازی دریچه اغلب به جای عمل تعویض دریچه قلب ترجیح داده می شود. اما اگر عمل ترمیم قابل انجام نباشد، به طور معمول جراحی دریچه قلب و عمل تعویض پیشنهاد می شود.

دریچه میترال مصنوعی نمی تواند به خوبی دریچه میترال طبیعی فعالیت کند. بنابرین پزشک شما تنها زمانی این عمل را پیشنهاد می کند که انجام آن ضروری باشد. این عمل زمانی ضروری خواهد بود که دریچه تا حدی رو به خرابی گذاشته باشد که ترمیم آن قابل انجام نباشد یا آناتومی دریچه به دلیل یک یا چند جراحی ترمیم، به حدی تغییر یافته باشد که دیگر قابل ترمیم نباشد.

شما و پزشک در زمان تصمیم برای این عمل؛ سن و وضعیت کلی سلامت بدن را در نظر می گیرد و پس از آن برای انجام این عمل تصمیم می گیرید.

این عمل چقدر موثر است؟

پس از این که دریچه میترال آسیب دیده جایگزین شد، دریچه مصنوعی بیشتر شبیه یک دریچه طبیعی عمل می کند و به خون اجازه می دهد تا به شکل طبیعی از طریق قلب جریان داشته باشد. بسیاری از بیماران پس از این عمل احساس بهتری می کنند و کیفیت زندگی آنها افزایش می یابد. نتیجه عمل جراحی دریچه میترال به سلامت قلب و سلامت کلی وی نظیر مشکلات سلامتی پیشین وابسته است.

بعد از جراحی دریچه میترال انتظار چه چیزهایی را داشته باشیم؟

بهبود پس از عمل جراحی دریچه میترال به طور معمول شامل چند روز حضور در یک واحد مراقبت های ویژه (ICU) است. بهبود کامل از جراحی دریچه میترال می تواند چند ماه طول بکشد. این بهبود شامل درمان بریدگی محل جراحی، بازیابی استقامت بدنی و ورزش کردن می شود.

چند هفته اول پس از عمل جراحی، شما ممکن است احساس زخمی و خسته بودن کنید. شما ممکن است دردهای کوتاه و تیزی را در دو سمت سینه خود احساس کنید. سینه، شانه ها و بخش بالایی کمر شما ممکن است درد بگیرد. بریدگی سینه شما می تواند دردناک یا متورم شود. این علائم به طور معمول پس از ۴ تا ۶ هفته بهبود پیدا می کنند.

بهبود پس از عمل جراحی

به احتمال قوی بعد از ۴ تا ۶ هفته می توانید بسیاری از فعالیت های معمول خود را ادامه دهید. اما برای حداقل شش هفته قادر به حمل اشیا سنگین یا فعالیت های درگیر کننده ماهیچه های سینه و بازوها نخواهید بود. در ابتدا ممکن است احساس کنید به راحتی خسته می شوید و نیاز به استراحت بیشتری دارید. برای بازیابی انرژی خود به یک یا دو ماه زمان نیاز خواهید داشت.

اگر چه این عمل دریچه میترال شما را جایگزین می کند، خوردن غذاهای سالم برای قلب، انجام ورزش منظم، سیگار نکشیدن، مصرف داروهای قلبی و کاهش استرس همچنان اهمیت خواهند داشت. پزشک شما ممکن است کار با پرستار، متخصص تغذیه و فیزیوتراپیست را برای انجام این تغییرات پیشنهاد کند. به این فرآیند در بعضی موارد توان بخشی قلبی گفته می شود.

زندگی، پس از عمل جراحی

بعد از این که دریچه میترال مصنوعی وصل شد، عملکرد قلب و زندگی شما تا حد زیادی به حالت طبیعی باز می گردد. اگر از علائمی پیش از جراحی آزار دیده اید، اکنون احساس بهتری نسبت به پیش از جراحی خواهید داشت. برای مثال، شما نباید از تنگی نفس و خستگی رنج ببرید. اما اگر قلب شما تا این زمان و پیش از عمل متحمل آسیب زیادی شده باشد، شما ممکن است همچنان با مشکلات بیماری قلبی دست و پنجه نرم کنید.

اکنون شما باید بتوانید بیشتر فعالیت های طبیعی خود را ادامه دهید، هر چند همچنان باید به نظارت بر وضعیت خود ادامه دهید. شما باید مراقب علائم مربوط به لخته‌های خونی و عفونت ها در بدن خود باشید.
دریچه میترال مصنوعی ممکن است بعد از یک بازه زمانی نیاز به جایگزینی داشته باشد. بنابراین به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید. اگر از یک دریچه قلب مکانیکی استفاده می کنید، احتمال بیشتری برای بروز لخته‌های خونی در قلب شما وجود دارد. بنابراین پس از عمل جراحی دریچه میترال مصرف داروهای ضد انعقاد برای باقی زندگی  تجویز می شود تا بدین ترتیب از ایجاد لخته های خونی جلوگیری کنید.

خطرات جراحی دریچه میترال

خطرات عمل دریچه میترال بسته به شرایط فرد بیمار و وضعیت عمومی سلامت وی پیش از جراحی متفاوت خواهد بود. افراد جوان تر و سالم تر خطر بروز مشکل پایین تری نسبت به افراد پیرتر با مشکلات سلامتی بیشتر دارند.

به طور عمومی خطرات عمل تعویض دریچه میترال عبارتند از:

– ‌آثار عمل جراحی (نظیر خون ریزی، عفونت و خطرات مربوط به بیهوشی)

-‌‌ این عمل خطر مرگ ۳ تا ۹ درصدی دارد: این خطر می تواند بسته به مسائل مختلف نظیر سن، وضعیت قلب و مشکلات سلامتی دیگر متفاوت باشد

– ایجاد لخته خونی به خاطر دریچه جدید: تعویض دریچه قلب با نمونه مکانیکی نیازمند درمان با داروهای ضد انعقاد در تمام طول زندگی خواهد بود تا بدین ترتیب از ایجاد لخته های خونی خطرناک جلوگیری شود.

– بروز عفونت در اطراف دریچه مصنوعی

– از کار افتادن دریچه جدید: احتمال اندکی وجود دارد که دریچه جدید به خوبی کار نکند. پزشک شما نیاز به ویزیت مکرر شما در زمان های مختلف خواهد داشت تا بتواند از عملکرد مناسب دریچه قلب شما اطمینان حاصل کند.

– ممکن است به عمل تعویض دریچه دیگری نیاز باشد: دریچه های مصنوعی تنها برای مدت محدودی به درستی عمل می کنند. انجام مجدد جراحی دریچه میترال به نوع دریچه و مدت زمان زندگی شما پس از جراحی بستگی دارد.

دکتر سپیده پزشکی، متخصص قلب و عروق و آنژیوپلاستی در تهران