فیبریلاسیون دهلیزی که به صورت A-fib و Atrial Fibrillation نیز شناخته می شود، یکی از شایع ترین انواع آریتمی است. گاهی اوقات فیبریلاسیون دهلیزی به طور طبیعی برطرف می شود. برای بعضی از افراد، این عارضه، مشکل قلبی ادامه داری است که برای سال ها ادامه پیدا می کند.

فیبریلاسیون دهلیزی چیست؟

فیبریلاسیون دهلیزی یکی از شایع ترین انواع آریتمی است، بیماری هایی که در آن قلب به صورت نامنظم تپش می کند. فیبریلاسیون دهلیزی باعث می شود قلب شما خیلی سریعتر از حالت معمول خود ضربان داشته باشد. همچنین دریچه های بالایی و پایینی قلب شما در کنار هم به صورتی که ضرورت دارد فعالیت نمی کنند. زمانی که این مشکل رخ می دهد، محفظه پایینی به طور کامل پر نمی شود یا خون کافی به بدن و شش های شما پمپ نمی شود.

این بیماری باعث می شود احساس خستگی و بیحالی کنید یا دچار تپش قلب شدید و یا درد در قفسه سینه خود شوید. خون همچنین در قلب جمع می شود، موضوعی که خطر ایجاد لخته را افزایش می دهد و می تواند منجر به سکته یا مشکلات شدید دیگر شود. فیبریلاسیون دهلیزی می تواند بدون هیچ نشانه یا علائمی رخ دهد. فیبریلاسیون دهلیزی برطرف نشده می تواند منجر به مشکلات جدی و حتی مرگ شود.

حتماً بخوانید:‌ فیبریلاسیون بطنی و ریتم قلب

انواع فیبریلاسیون دهلیزی

فیبریلاسیون دهلیزی گونه ای از آریتمی ها محسوب می شود. به طور کلی چهار نوع اصلی از فیبریلاسیون دهلیزی وجود دارد که به ترتیب نوع متناقض یا پاروکسیمان مزمن، مزمن طولانی مدت و دائمی هستند. نوع فیبریلاسیون که شما درگیر آن هستید به دفعات تکرار این مشکل و نحوه پاسخگویی بدن شما به درمان بستگی دارد.

۱. فیبریلاسیون دهلیزی متناقض (پاروکسیمال)

شما ممکن است در مدتی کوتاه مشکلاتی را به صورت فیبریلاسیون دهلیزی تجربه کنید. این موضوع می تواند بدون هیچ علائمی برطرف شود، یا شما ممکن است در زمان وقوع فیبریلاسیون دهلیزی آن را به شکل شدیدی تجربه کنید. این موضوع اغلب در زمانی کمتر از ۲۴ ساعت برطرف می شود اما می تواند تا یک هفته طول بکشد. فیبریلاسیون دهلیزی متناقض می تواند به دفعات تکرار شود.

در این حالت ممکن است شما نیاز به درمان داشته باشید یا علائم شما می تواند به طور طبیعی برطرف شوند. زمانی که این نوع از فیبریلاسیون جای خود را به ضربانی آهسته تر از حالت طبیعی می دهد به این وضعیت سندروم تاکیبرادی گفته می شود.

۲. فیبریلاسیون مزمن

فیبریلاسیون دهلیزی مزمن موقعیتی است که در آن تپش قلب غیرطبیعی برای بیش از یک هفته ادامه پیدا می کند. این موضوع می تواند در نهایت متوقف شود اما به طور معمول نیازمند درمان خواهد بود.

۳. فیبریلاسیون دهلیزی مزمن بلند مدت

در این شرایط، تپش قلب غیرطبیعی برای بیش از یک سال و بدون رفع موقت ادامه پیدا می کند.

۴. فیبریلاسیون دائمی

گاهی فیبریلاسیون دهلیزی بهتر نمی شود، حتی زمانی که شما چندین دوره برای بازگرداندن تپش طبیعی قلب خود به مصرف دارو یا درمان های دیگر پرداخته اید. در این شرایط فیبریلاسیون دهلیزی شما دائمی در نظر گرفته می شود.

دلایل فیبریلاسیون دهلیزی

تغییرات بافت قلب وسیگنال های الکتریکی آن اغلب اوقات موجب فیبریلاسیون دهلیزی می شود. برای درک فیبریلاسیون، بهتر است با نحوه کار قلب آشنا شوید. زمانی که بافت قلبی یا ارسال سیگنال دچار مشکل می شود، پمپاژ معمول ماهیچه قلب سریع و نامنظم می شود. اغلب اوقات، آسیب های این چنینی به قلب نتیجه شرایط و بیماری های دیگر نظیر فشار خون بالا و بیماری قلبی ایسکمیک می باشد. عوامل دیگری نیز می توانند خطر وقوع فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش دهند.

فیبریلاسیون: این تصویر نشان می دهد که سیستم الکتریکی قلب در زمان وقوع فیبریلاسیون به چه صورت عمل می کند. به طور معمول، یک سیگنال الکتریکی در نود سینوآتریال (SA) در محفظه بالایی سمت راست قلب موجب انقباض محفظه فوقانی و پمپاژ خون به محفظه پایینی می شود. سیگنال الکتریکی قلب را می پیماید و باعث می شود محفظه های پایینی نیز منقبض شوند. در لرزش قلب، سیگنال های الکتریکی غیرعادی در محفظه های فوقانی بر سیگنال معمول نود سینوآتریال غلبه می کند و باعث می شود که محفظه های فوقانی به صورت نامنظم عمل کنند. این تصویر شامل تصویری بصری از EKG (ECG) است و در آن ضربان های الکتریکی درون قلب نشان داده شده است.

تغییر در بافت قلبی

معمولا سلول های قلب در کنار هم منقبض می شوند و فعالیت می کنند. با این وجود، با افزایش سن، بیماری قلبی، عفونت، عوامل ژنتیکی یا مسائل دیگر بافت قلب تغییر می کند و این الگوی عملکردی قلب تغییر می کند. این موضوع به دلیل فیبروز (تصلب بافت ها)، التهاب، نازک یا ضخیم شدن دیوارهای قلب، کمبود جریان خون به قلب، یا ساختار پروتئینی، سلولی یا معدنی غیرعادی در بافت قلب رخ می دهد.

تغییر در سیگنال های الکتریکی قلب

به طور معمول، یک محرک ضربان قلب منجر به فیبریلاسیون دهلیزی می شود. سیگنال های الکتریکی از جانب این محرک می تواند منجر به افزایش یا کاهش سرعت تپش قلب نسبت به حالت معمول شود و به دلیل تغییر در بافت قلب این تغییرات اتفاق بیافتند. گاهی اوقات، سیگنال ها یک حلقه غیرمعمول تکراری ایجاد می کنند، که قلب را به انقباض بیشتر و بیشتر تحریک می کنند. این موضوع می تواند به ضربان سریع و پرهرج و مرج قلب بیانجامد که منجر به وضعیت فیبریلاسیون می شود.

تغییرات در ارسال سیگنال الکتریکی قلب می تواند به واسطه تفاوت ها در آناتومی قلب، وجود ضربان های اضافی یا نابالغ، اصلاح نرخ تپش قلب طبیعی در بدن، وجود بخش های سریعتر و کندتر در بافت قلب و تحریک مکرر تکه های بافتی مشخص رخ دهد.

عوامل خطر آفرین

سن، تاریخچه خانواده و ژنتیک، سبک زندگی، بیماری های قلبی یا بیماری های دیگر، نژاد، جنسیت و تاریخچه عمل می تواند خطر ایجاد ناهنجاری های الکتریکی و ساختاری قلب را که منجر به فیبریلاسیون دهلیزی می شوند افزایش دهند. حتی در قلب سالم، تپش قلب آرام یا سریع به واسطه ورزش، خواب یا فعالیت های دیگر می تواند فیبریلاسیون دهلیزی را موجب شود.

درمان فیبریلاسیون دهلیزی

گاهی اوقات فیبریلاسیون دهلیزی به طور طبیعی برطرف می شود. برای بعضی از افراد، فیبریلاسیون دهلیزی مشکل قلبی ادامه داری است که برای سال ها ادامه پیدا می کند. به مرور زمان، این موضوع می تواند به دفعات بیشتر و مدت زمان طولانی تری رخ دهد. درمان این مشکل ریتم طبیعی قلب را باز می گرداند، به کنترل علائم کمک می کند و مانع مشکلات آتی می شود. برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی پزشک شما می تواند داروها، عمل های درمانی و تغییرات سبک زندگی را برای شما تجویز کند.

فیبریلاسیون دهلیزی با کمک تغییرات سبک زندگی، دارو و عمل های درمانی، نظیر عمل جراحی درمان می شود، این اقدام برای کمک به جلوگیری از ایجاد لخته های خونی، کاهش ضربان قلب یا بازگرداندن ریتم طبیعی قلب صورت می گیرد.

پزشک شما ممکن است به ارائه پیشنهادات درمانی برای اختلالاتی که ریسک را افزایش داده اند بپردازد، مواردی نظیر اضافه وزن یا چاقی، بی خوابی یا غده تیروئید پرکار مواردی هستند که پزشک ها برای حل مشکلات آنها راهکارهای درمانی در اختیار شما قرار می دهند.

۱. تغییرات سبک زندگی برای درمان

پزشک شما می تواند به شما تغییرات برای سبک زندگی پیشنهاد کند که در داشتن قلبی سالم موثر هستند، مواردی که در ادامه ذکر می شوند پیشنهاداتی از این دست هستند:

رژیم غذایی مناسب

الگوهای رژیم غذایی مناسب برای سلامت قلب نظیر برنامه های مناسب برای جلوگیری از فشار خون یکی از این موارد هستند. برای مثال میزان مصرف نمک در این برنامه ها کاهش پیدا می کند تا بدین ترتیب فشار خون کاهش یابد.

ورزش

انجام فعالیت های ورزشی کمک کننده است.

ترک اعتیاد

استفاده از کمک های موجود برای ترک اعتیاد به مواد مخدر در افراد.

کاهش یا حذف الکل 

کاهش یا حذف الکل و محرک های دیگری که می توانند تپش قلب را افزایش دهند.

مدیریت استرس

برای تغییر سبک زندگی و افزایش سلامت قلبی خود استرس را به خوبی در زندگی خود مدیریت کنید.

ترک سیگار

در این ارتباط مطالب ارتباط سیگار و سلامتی قلب یا راهنمای سلامت قلب را مشاهده کنید. اگر چه این منابع بر سلامت قلب متمرکز هستند، اطلاعاتی بنیادین در مورد نحوه ترک سیگار را نیز در خود دارند.

هدف گذاری برای وزن سالم

شما می توانید با کاهش وزن خود سختی و تعداد دفعات فیبریلاسیون را کاهش دهید.

۲. استفاده از داروها برای درمان

پزشک شما می تواند برای درمان فیبریلاسیون داروهایی را پیشنهاد کند تا بدین ترتیب میزان ضربان قلب شما را کاهش دهد یا ریتم تپش قلب شما را به میزان بیشتری منظم سازد:

مسدودکننده های بتا

نظیر متاپرولول، کارودیلول و آتنولول داروهایی هستند که برای کاهش میزان ضربان محفظه های پایینی قلب برای پمپاژ خون در سرتاسر بدن به کار می روند. کنترل نرخ ضربان اهمیت دارد، زیرا این موضوع به بطن ها زمان کافی برای پر شدن کامل از خون را می دهد. با این رویکرد، نرخ تپش قلب غیرطبیعی ادامه پیدا می کند، اما علائم شما کاهش پیدا می کند و حس بهتری پیدا می کنید. مسدود کننده های بتا به طور معمول از راه معمول به صورت خوراکی مصرف می شوند اما در موقعیت های اورژانسی ممکن است از راه لوله به بیماران تزریق شوند. اگر دوز مصرفی بسیار زیاد باشد، ممکن است قلب بیمار بیش از اندازه به آرامی ضربان کند. این داروها می توانند COPD و آریتمی را شدیدتر کنند.

رقیق کننده های خون

برای جلوگیری از لخته های خونی و کاهش ریسک سکته از این داروها استفاده می شود. این داروها شامل ادوگزابان، دابیگاتران، وارفارین، هپارین و کلوپیدوگرل هستند. در صورتی که در معرض خطر سکته نباشید نیازی به مصرف این داروها نخواهید داشت. داروهای رقیق کننده خون ریسک خون ریزی را افزایش می دهند. عوارض جانبی دیگر شامل مشکلات گوارشی و حمله قلبی نیز بر اثر مصرف این داروها ایجاد می شود.

مسدودکننده های کانال کلسیم

برای کنترل نرخ پمپاژ خون در بدن توسط محفظه های پایینی قلب به کار می روند. این داروها شامل دیلتیازم و ورپامیل هستند.

دیجیتالیس یا دیگوکسین

برای کنترل نرخ پمپاژ خون در بدن به کار می روند. این داروها باید با احتیاط زیادی مصرف شوند، زیرا استفاده بی رویه از آنها می تواند به انواع دیگر آریتمی بیانجامد.

داروهای تنظیم ریتم قلبی دیگر

این داروها برای کاهش سرعت تپش قلب هایی به کار می روند که با سرعت بسیار زیادی تپش می کنند یا برای اصلاح ریتم قلبی غیرطبیعی و ایجاد ریتم پایدار به کار می روند. کنترل ریتم برای افرادی پیشنهاد می شود که علائمی ادامه دار دارند یا با کمک داروهای کنترل نرخ، بهبود پیدا نمی کنند. کنترل ریتم می تواند برای افرادی به کار رود که به تازگی دچار فیبریلاسیون شده اند یا ورزشکاران و افرادی که فعالیت فیزیکی زیادی دارند.

این داروها می توانند به تنهایی و یا در ترکیب با کاردیوورژن (شوک هماهنگ قلبی) به کار روند. یا پزشک می تواند این داروها را برای زمانی به بیمار پیشنهاد کند که علائم فیبریلاسیون را مشاهده می کنند تا به صلاحدید خود در آن زمان مصرف کنند. بعضی از داروهای ریتم قلب می توانند موجب وخیم تر شدن آریتمی شوند. عوارض جانبی دیگر این داروها شامل تاثیر بر کبد، شش و اعضای دیگر بدن، کاهش فشار خون و ایجاد اختلال گوارشی هستند.

۳. روال های پزشکی یا عمل جراحی

برای درمان فیبریلاسیون دهلیزی مزمن پزشک شما می تواند عمل جراحی را به شما پیشنهاد کند، خصوصا زمانی که تغییرات سبک زندگی و داروها علائم را در شما بهبود نمی دهند. به طور معمول، پزشکان زمانی یک عمل جراحی را برای شما در نظر می گیرند که شما نیازمند عمل جراحی برای درمان مشکلات قلبی دیگر خود هستید.

کتتر ابلیشن (Catheter ablation)

روشی درمانی است که به تخریب بافتی می پردازد که آریتمی را ایجاد کرده است. ابلیشن همیشه موفقیت آمیز نیست و در مواردی نادر می تواند به مشکلاتی جدی منجر شود، و برای مثال بیمار سکته کند. خطر تکرار فیبریلاسیون دهلیزی در هفته های ابتدایی بعد از عمل در بالاترین سطح خود قرار دارد. اگر این اتفاق رخ دهد پزشک به تکرار عمل جراحی می پردازد. در بعضی موارد پزشک در طول عمل از ضربان ساز بر روی قلب بیمار استفاده می کند تا بدین ترتیب از تپش مناسب قلب در زمان تخریب بافت های مشکل ساز اطمینان حاصل کند.

کاردیوورژن الکتریکی (شوک هماهنگ قلبی)

برای بازگرداندن ریتم قلب به حالت معمول با استفاده از شوک های الکتریکی کم انرژی به قلب صورت می گیرد. این عمل در شرایط اورژانسی یا زمانی که داروها عمل نمی کنند مورد استفاده قرار می گیرد.

ضربان ساز

این دستگاه زمانی برای کاهش فیبریلاسیون به کار می رود که بیماری به واسطه تپش قلب آهسته ایجاد شود. به طور معمول ضربان ساز تنها زمانی برای درمان فیبریلاسیون به کار می رود که در کنار بیماری، نوع دیگری از آریتمی تشخیص داده شود. برای مثال، اگر تشخیص این است که تپش قلب آهسته ای دارید یا دچار سندروم سینوس بیمار هستید، ضربان ساز نصب شده برای رفع این وضعیت می تواند مشکل لرزش قلبی را نیز برطرف کند. اگر عمل جراحی برای نصب ضربان ساز انجام داده اید، نیاز به مصرف داروهای رقیق کننده خون نیز خواهید داشت.

مسدود کردن، بستن یا بریدن زائده دهلیزی سمت چپ

برای جلوگیری از ایجاد لخته در ناحیه و ایجاد سکته در زمانی به کار می رود که بیمار نمی تواند از رقیق کننده های خون استفاده کند. پزشک شما ممکن است این کار را به طور همزمان با عمل ابلیشن انجام دهد. بستن کامل زائده دهلیزی می تواند دشوار باشد و نشت از زائده می تواند منجر به ایجاد ریسک ایجاد لخته به طور مستمر شود.

جراحی ابلیشن

برای حذف بافتی قلبی به کار می رود که سیگنال های الکتریکی مشکل دار ایجاد می کند. به طور معمول جراح این عمل را به طور همزمان با عمل برای ترمیم دریچه های قلب انجام می دهد، اما در بعضی موارد، جراحی ابلیشن می تواند به صورت جداگانه صورت گیرد.

در ادامه بخوانید:

تنگی دریچه میترال

افتادگی دریچه میترال و تنگی نفس

دکتر سپیده پزشکی، متخصص قلب و عروق و فلوشیپ بیماری‌های قلبی مادرزادی از سوئیس